Tomaten, groeien die eigenlijk wel in de winter? 

De wintertomaat van Lans 

Een tomaat heeft (zon)licht en warmte nodig om te groeien. Lans een familiebedrijf uit Maasdijk, teelt tomaten jaarrond op substraat in verlichte en verwarmde kassen. Teler Leo van der Lans meent dat er geen verschil is in smaak tussen de zomer-en wintertomaat: “Beiden zijn altijd even lekker. Zoet van smaak met stevig vruchtvlees!”

De teeltwijze van Lans: tomaten op substraat

Telen op substraat betekent dat de planten niet wortelen in de volle grond, maar in een kunstmatige bodem boven de grond. Dit is een verschil met biologisch telen waarbij de planten altijd in de volle grond worden gezet. Door te telen op substraat is het toevoegen van voedingsstoffen beter te controleren en de kas makkelijker schoon te houden. Tijdens het oogsten zijn de tomaten makkelijker te plukken omdat ze in bakken boven de grond hangen. Leo van der Lans: “Het voordeel van het telen op substraat is dat het ‘wortelklimaat’ beter te regelen is ten opzichte van het telen in de volle grond. Voedingsstoffen en water worden bij substraatteelt optimaal benut.’’

Het substraat bestaat uit speciale matten met daarin steenwol, ook wel rotswol genoemd. De matten worden ieder jaar bij de teeltwisseling vernieuwd. De oude matten worden gerecycled. 

Hoe groeit de wintertomaat?

Om gedurende de winter voldoende tomaten te telen, heeft Lans ervoor gekozen om de kassen in die periode te voorzien van groeilicht (hogedruknatriumlampen). Dat betekent dat de tomaten na zes weken geoogst kunnen worden in plaats van dertien weken. Tijdens de wintermaanden staan er minder tomatenplanten in de kassen dan in de zomer. Doordat de planten minder dicht op elkaar staan, vangen ze veel licht. Het groeilicht wordt zo optimaal ingezet.

Op welke wijze houdt Lans rekening met energiezuinig telen?

Het bedrijf is continu op zoek naar nieuwe manieren om energie op te wekken. Op dit moment gebruiken ze zowel aardwarmte als een warmtekrachtkoppeling (WKK-installatie). Deze generator zet gas om in elektriciteit. Het gas dat wordt gebruikt door de WKK-installatie wordt efficiënter benut dan bij een elektriciteitscentrale: het koelwater van de WKK wordt namelijk geheel gebruikt voor verwarming van de kas, en gaat niet - zoals bij elektriciteitscentrales - verloren. Naast het koelwater wordt ook het CO2 dat vrijkomt gebruikt in de kas. Door CO2 toe te voegen in de kas, groeien de tomaten sneller.  De opgewekte elektriciteit wordt gebruikt voor het kunstlicht in de kas. Wat overblijft wordt teruggeleverd aan het net. 

De tomatenteelt vereist veel water en Lans streeft ernaar om daar zuinig mee om te gaan. De kassen beschikken over grote waterbassins waarin regenwater jaarrond wordt opgevangen. Vervolgens wordt het gefilterd en in de kas gebruikt. 

Tomaten die niet mee kunnen in de verkoop, bijvoorbeeld gescheurde tomaten, gaan naar het bedrijf Food Fellows die ze verwerkt tot sauzen en soepen. Leo: ‘’Ik maak het liefst een tomatensoep met het ras Proudesse, dit is de gezondste tomaat en rijk aan anti-oxidanten!’’ De wintertomaat van teler Lans hebben we bij Rechtstreex in drie verschillende varianten: Cocktail tros, Proudesse en de Pruim tros. Wat is jouw favoriet? 

De zomertomaat van teler Frank de Koning 

In de zomer hebben we de biodynamisch geteelde tomaten van teler Frank de Koning in ons assortiment. Naast tomaten verbouwt hij aubergines, verschillende soorten paprika’s en komkommers.

De teeltwijze van Frank de Koning: tomaten in de volle grond

Frank de Koning teelt zijn tomaten op biologisch-dynamische wijze. Hiermee streeft hij naar een natuurlijk evenwicht in de kas. Zo draagt hij zorg voor een omgeving waarin de bodem en biodiversiteit in balans zijn. De tomaten groeien dan ook in de volle grond en niet op substraat. De jonge plantjes kunnen zich zo ontwikkelen tot sterke planten die minder vatbaar zijn voor schimmels en ziektes. Als biodynamisch tuinder maakt Frank alleen gebruik van zonlicht. Dit is dan ook de voornaamste reden waarom hij in de winter geen tomaten in zijn kas heeft. Halverwege januari worden de eerste plantjes geplant. Het plantje is dan nog jong en heeft nog niet veel licht nodig waardoor het rustig kan groeien. Begin april is de eerste oogst. Frank: ‘’Tomaten groeien het best bij veel licht en een constante temperatuur; zo rond de 18 graden Celcius. Gedurende het voorjaar, de zomer en de herfst is er voldoende zonlicht beschikbaar."

Wel of niet verwarmen in de tomatenteelt

Om in begin april te kunnen oogsten, is het van belang dat de tomaten naast voldoende licht ook voldoende warmte hebben. Aan het einde van de winter verwarmt Frank de Koning de kas omdat het dan nog te koud buiten is en de jonge plantjes anders niet goed groeien. Frank: ‘’In elke kas hebben we een warmtekrachtkoppeling. Dit kun je zien als een mini-elektriciteitscentrale. De helft van het aardgas dat binnenkomt wordt omgezet in stroom en de andere helft is restwarmte. De stroom gaat het net op en daarmee voorzien wij ongeveer 5000 huishoudens van stroom. De restwarmte gaat naar de kassen. Hierdoor is het rendement 98%. Een stuk hoger dan de centrales op de Maasvlakte.’’ Gedurende de zomermaanden hoeft de verwarming niet aan. Wel is Frank gebonden aan een elektriciteitscontract, wat betekent dat er jaarrond stroom geleverd moet worden om de huishoudens te voorzien van elektriciteit. De warmte die hierbij vrijkomt, wordt zoveel mogelijk opgeslagen in buffertanks en ingezet wanneer het koeler is.  

Waarom heeft Frank de Koning geen wintertomaat?

Eind oktober is er aanzienlijk minder zonlicht buiten en groeien de plantjes nauwelijks meer. Ook wordt het kouder, waardoor de productie zakt. Dit is een mooi moment voor Frank om te stoppen. Gedurende de wintermaanden bereidt hij zich voor op het nieuwe seizoen. Hij haalt de oude gewassen uit de kas en voorziet de grond van nieuwe voeding, zoals biologische compost en stalmest. De nieuwe gewassen kunnen zo op een natuurlijke manier voeding uit de grond halen. Ook worden de ruiten van de kassen schoon gespoten. 

‘’Ik ben biodynamisch teler. Toendertijd was dit een niche in de markt en een geweldige uitdaging. Kassen met kunstlicht is tegen de natuur in. Als ik langs de verlichte kassen rijd, dan voelt dat enerzijds onnatuurlijk, maar mijn mening als nuchter mens is dat iedereen dat voor zich mag weten. In de schoenen van een ondernemer is het wel een manier om jaarrond je klanten te kunnen voorzien van verse tomaten uit de regio."

De tomaten van Frank zijn volgens hem het allerlekkerst rond de maanden juni, juli en augustus. De tomatenplantjes hebben dan voldoende zonlicht en tijd gehad om te volgroeien tot een volwassen sterke plant waardoor ze toch nét een beetje smakelijker zijn dan in begin april. 

Gedurende de winter eet Frank geen tomaten. ‘’Ik heb nog tomaten tot ongeveer kerstmis. Tot die tijd kun je de tomaten makkelijk goed houden. Gewoon op het aanrecht op een koele plek. Doordat de tomaten biodynamisch worden gekweekt met natuurlijke inhoudsstoffen, zijn ze heel smakelijk en goed houdbaar. Gewoon zonder veel poespas!” En na de kerst? Lachend: “Als de voorraad op is, wacht ik tot 1 april wanneer we ze weer hebben.” Leer meer over Frank de Koning. 

Tot slot 

Wat is jouw mening over de zomer- en wintertomaat? We hopen dat deze blog je meer inzicht geeft in de teeltwijze van de verschillende tomaten. We zijn benieuwd naar jouw mening. Eet je met de seizoenen mee of kun je een tomaatje in de winter toch niet missen? We horen het graag! Laat het weten door te mailen naar quincey@rechtstreex.nl. 

Waarom kiest Rechtstreex in de winter voor een lokale wintertomaat en niet voor een Spaanse tomaat?

Er zijn een aantal redenen waarom we bij Rechtstreex in de winter niet kiezen voor een tomaat uit Spanje.

• We bouwen aan een lokale voedselketen, waarin iedereen een gezicht heeft. Dat wil zeggen dat we er bewust voor kiezen om producten aan te bieden van leveranciers die maximaal 50 kilometer van Rotterdam werken.

• We vinden het belangrijk om inzicht te hebben in de teeltwijze. We gaan graag op bezoek bij onze boeren om het gesprek aan te gaan. 

• We hebben een hekel aan onnodige voedselkilometers en streven voor verse producten op je bord. 

• We stimuleren graag de lokale economie en werkgelegenheid. 

Wil je meer weten over onze inkoopfilosofie? Op de website lees je meer over de 7 inkoopcriteria van Rechtstreex.