In het weiland staan de Blaarkoppen te grazen; een oer-Hollands koeienras dat het goed doet op veengrond. De Blaarkop herken je aan zijn witte kop met zwarte of rode kringen rond zijn ogen. Naast Blaarkoppen houden Jeroen en Gusta ook Brown Swiss-koeien, omdat dit van oorsprong Zwitserse koeienras geschikt is voor de drassige bodem van hun boerderij. Familie van der Kooij maakt eerlijke, biologische volle melk en yoghurt. Het biologische rundvlees komt uitsluitend van de Blaarkoppen.
‘’Onze missie is om goed te zorgen voor wat ons is toevertrouwd. Voor onze koeien, het land, maar ook voor weidevogels, bijen en andere insecten.’’
Van gangbaar naar biologisch en onbewerkt
'In 2007 hebben we de keuze gemaakt om volledig biologisch te worden. Het ging mij steeds meer tegenstaan dat de melk van de koeien op een grote hoop belandt en wordt bewerkt. Ook het bijvoeren, het extra gesleep met voer en de hoeveelheid melk die geproduceerd moest worden voelde niet langer als een logische keuze', vertelt Jeroen.
De melk die we kennen, is de bewerkte melk uit de supermarkt. Deze melk smaakt vrijwel altijd hetzelfde. Maar een koe produceert nooit dezelfde melk. De smaak van de melk is namelijk afhankelijk van de hoeveelheid eiwit en vet in de melk, en dit hangt af van verschillende factoren. Om een constante smaak en kwaliteit te krijgen, wordt de melk uit de supermarkten bewerkt. De melk van verschillende boeren wordt opgehaald in tanks en met elkaar vermengd in de zuivelfabriek. Vervolgens wordt het vetgehalte van de melk gestandaardiseerd. Dit houdt in dat een centrifuge het melkvet van de melk scheidt, waarna het vet weer wordt toegevoegd totdat het gewenste vetpercentage is bereikt. De melk wordt dus als het ware uit elkaar gehaald en daarna weer in elkaar gezet, maar dan met een constante verhouding eiwit en vet. Daarna wordt de melk bij hogere temperatuur gepasteuriseerd. Door deze productiewijze blijft er weinig van de oorspronkelijke melk over, maar smaakt de melk in de supermarkt wel altijd hetzelfde.
‘De prachtige blaarkoppen zorgen voor de aankleding van de polder’
‘Ik wilde biologische en onbewerkte melk aanbieden, die minimaal gepasteuriseerd is. Ik vind het belangrijk dat er respect is voor de koeien en de melk; dat het product weer gewaardeerd wordt. Na wat omschakelingen zijn we in 2008 volledig overgestapt van gangbare naar biologische melkproductie. Sindsdien ervaar ik een minder hoge druk op de melkproductie en minder stress bij de koeien. Voorheen moesten de koeien 8000 liter melk geven per jaar. Nu is dit 5000 liter per koe per jaar. Bovendien krijg ik nu een betere prijs voor mijn melk en heb ik minder kosten voor voer.’
Boer Jeroen neemt ons mee de weide in en vertelt: ‘De koeien krijgen hier alle ruimte en bepalen in het weideseizoen zelf of ze binnen of buiten willen zijn. Ze weten de weg naar binnen en buiten en kiezen zelf wanneer ze gemolken willen worden.’
De uitgangspunten van Hoeve Rust-hoff:
- Biologisch voer: De koeien van Hoeve Rust-hoff krijgen uitsluitend biologisch veevoer. Gedurende de zomermaanden is dit vers weidegras. In deze periode wordt het gras ook geoogst en opgeslagen voor de wintermaanden. Als extraatje krijgen de koeien geplet graan wanneer ze in de melkrobot staan. Deze granen komen uit Nederland en Duitsland. Als laatste voeren Jeroen en Gusta de koeien gedroogde kruiden, om hen zo van mineralen te voorzien.
- Kwaliteit van leven: Hoe oud een koe kan worden verschilt, net zoals bij mensen. De ene koe gaat eerder achteruit dan de andere koe. Hierdoor laat de melkproductie van sommige koeien te wensen over, hebben ze snel last van zere poten of kunnen ze door onbekende oorzaken geen kalfjes meer krijgen. De kwaliteit van leven van de koe is altijd het uitgangspunt voor keuzes van Jeroen en Gusta. Er wordt veel aandacht besteed aan de gezondheid van een koe. Wanneer blijkt dat een koe niet gezond is, wordt zij op tijd geslacht. De ervaring leert dat de oplossing van de veearts op onduidelijke kwalen vaak neerkomt op antibiotica. Hoewel antibiotica vaak zeer zorgvuldig wordt ingezet, kiezen Jeroen en Gusta er bewust voor om dit niet te gebruiken. Hun koeien zijn daardoor inmiddels alweer acht jaar vrij van antibiotica. De kalveren (voornamelijk stiertjes) waar geen plek voor is gaan naar Ecofields. Dit is de enige biologische kalvermester in Nederland. Wil je meer weten over Kalf bij koe of de werkwijze van Ecofields lees dan de blog Kalf bij Koe.
- Werken met reststromen: Al het mest dat door de koeien geproduceerd wordt, wordt op het land gebruikt om de bodem te voeden. Het riet uit de regio, dat Jeroen en Gusta van het waterschap krijgen, wordt gebruikt als potstal voor bij de ossen en kalfjes.
- Melkrobot: De koeien worden dagelijks twee keer per dag naar binnen gehaald en bepalen zelf wanneer ze gemolken worden. De eerste keer is om half 7 ‘s ochtends. Daarna gaan ze naar buiten en grazen ze in het gras. Ze worden regelmatig op een nieuw gedeelte land gezet, zodat er constant andere stukken worden kaalgegeten. Om vijf uur ’s middags worden ze voor de tweede keer opgehaald. De koeien worden met een melkrobot gemolken. Wil je weten hoe het melken met een melkrobot gebeurd? Bekijk dan dit filmpje over de melkrobot.
- Verwerking: De melk wordt eenmalig 15 minuten bij 72 graden Celsius gepasteuriseerd. Dit is een minimale pasteurisatie en wordt ook wel koude pasteurisatie genoemd. Daarna wordt de melk gebotteld.
Op de weg terug vanuit het grasland komen we op het pad nog een koe tegen. Jeroen geeft aan dat zij net gemolken is en weer terug wandelt naar het grasland. Ze ziet ons en even denkt ze eraan om zich om te draaien, totdat we aan de kant gaan en ze weer een omkeer maakt de juiste richting in. Het is een mooi en natuurlijk gezicht.
De prijs van melk
De melkproductie staat de afgelopen jaren onder hoge druk. Melkveehouders kunnen maar moeilijk rondkomen van de lage prijs en zijn afhankelijk van subsidies. Ook boer Jeroen ervaart dit: ‘’Vroeger kreeg je één gulden per liter melk. De hele inflatiecorrectie is aan de melkmarkt voorbij gegaan. Het is bijna niet meer te doen om als melkboer rond te komen. Wat er ontbreekt in ons huidige melksysteem is een eerlijke prijs, waardering en respect voor het product.’’
Kalf bij koe
‘De kalfjes die geboren worden gaan na één dag naar de iglo. Dit is een aparte stal op de boerderij waar de kalfjes rustig in het stro kunnen liggen, los van de koeien. De iglo’s voor de kalfjes zijn eenlingboxen en staan naast elkaar. De eerste drie dagen krijgen de kalfjes de biest. Dit is de eigen melk van de moeder. De eerste melk zit vol afweer- en voedingsstoffen, die een koe geeft na het afkalven (bevallen). Deze melk is belangrijk voor de verdere ontwikkeling van het kalf. De kalfjes worden de eerste drie maanden gevoed met onze eigen melk. Na drie maanden gaan ze van de melk af en krijgen ze gras.
Wil je meer weten over ‘Kalf bij Koe’? Lees in onze blog meer over het leven van kalveren, overwegingen van boeren en voor en nadelen van het houden van kalfjes bij de koe. Ook lees je hier de visie van onze andere zuivelboeren Van Winden & Brandwijk.
‘Dit jaar zijn er wat aanhankelijke bij, die verdienen wat extra aandacht. De een wilt knuffelen en de ander stoeien.’
Meer weten over Hoeve Rust-hoff? Bekijk de website: https://www.hoeverusthoff.nl/