Dit gedeelte van Maasland stond vroeger vol met kassenbouw, maar een aantal jaar geleden zijn deze verplaatst naar het Westland en is de natuur hier herstelt. 'Gras voor Glas'. In de weide van de naastgelegen boerderij grazen koeien, schapen en jonge lammetjes. Het uitzicht over het weiland strekt zich helemaal uit van de skyline van Delft tot aan de Broekpolder in Vlaardingen.
Imker Wilko vertelt: 'Deze prachtige locatie heb ik ontdekt via een collega imker. Hij had deze plek in eerste instantie gevonden voor zichzelf. Hij is zelf bestuivingsimker in o.a. het Westland en was op zoek naar een plek om de bijen tot rust en op sterkte te laten komen. Mijn collega heeft zo’n 40-50 bijenkasten, de bewoners van de boerderij waren op zoek naar een kleiner aantal en zo ben ik hier terecht gekomen. Ik heb hier zelf 10 bijenkasten staan.’
Imker Wilko: ‘Samen met mijn vader wilde ik bijen gaan houden. Na het vroegtijdig overlijden van mijn vader besloot ik toch alleen door te gaan. Een van de beste keuzes in mijn leven, ik leer elke dag nog bij en heb geen dag spijt!’.
Elke honing is uniek
Elke pot honing is verschillend, dit komt doordat honing een natuurlijk en streekgebonden product is. Elke honing heeft een eigen smaak, geur, kleur en textuur. Deze worden o.a. beïnvloed door de verschillen in de onderlinge bijenvolken, de periode van oogsten en de biodiversiteit aan flora van het gebied. Het weer bepaalt voornamelijk de mate van dracht. Elk bijenvolk heeft zijn eigen voorkeur en vliegt op een specifieke boom of bloem. Doordat de bijen op verschillende plaatsen nectar verzamelen vind je in de honing sporen van verschillende bloemen- en boomsoorten terug. Sommige honingsoorten mogen de naam van een bloem c.q. boom dragen, dit is alleen als kan worden aangetoond dat in de honing een bepaalde hoeveelheid van het stuifmeelpollen van deze bloem bevat. Denk daarbij aan koolaad, springbalsemien, kastanje, linde of acacia honing.
‘Bijen functioneren als één geheel, dat heb ik vanaf dag 1 al fascinerend gevonden.’
Het verschil tussen lokale honing en honing uit de supermarkt
De honing uit de supermarkt is vaak een mengeling van verschillende uit EU en niet uit EU soorten honing. Uitgangspunt hierbij is het waarborgen van een consistentie in smaak en kwaliteit. Deze honing komt meestal niet van lokale bijenvolken. Het kan voorkomen dat deze bijen het hele jaar door (bij)gevoed worden met suikerwater om de honingproductie zo hoog mogelijk te houden. De lokale honing van imker Wilko is onbewerkt en de bijen worden alleen noodzakelijk bijgevoerd om de winter door te komen. De eerste honing van het nieuwe seizoen bevat door het bijvoeren resten van suikerwater en deze gebruikt Wilko daarom niet voor de verkoop maar voor de bijen zelf. De tweede oogst is dan vrij van suikerwater. De bijen zorgen dan namelijk voor de smaak en het karakter van de honing, deze is daardoor puur van smaak. De kwaliteit van lokale honing is dus niet te vergelijken met de honing uit de supermarkt.
Imker Wilko over zijn werkwijze: ‘Ik zorg dat mijn volken kunnen groeien en floreren door middel van minimale verstoring van het natuurlijke proces. Ik faciliteer hen slechts in wat ze nodig hebben. Met een overvloed aan honing als beloning. Maar met zorg voor voldoende voorraad voor de bijen zelf.’
Bijvoeren
Afhankelijk van wanneer je de honing oogst moet je bijvoeren om de volken de winter te laten overleven. Bijvoer bestaat uit geraffineerde suikers opgelost in water. De honing uit de supermarkt bestaat vaak alleen al uit honing waarbij de bijen het hele jaar door zijn gevoerd met suikerwater. Je mag honing officieel honing noemen als de honing door de honingmaag van de bij gaat. Gedurende dit proces komen de juiste enzymen in de honing. Honing bevat veel mineralen en enzymen die ervoor zorgen dat de honing lang goed blijft. Vaak hoor je ook dat honing een antibacteriële werking heeft, dit komt doordat de bijen door met de hars van bloemknoppen en naaldboomachtige de honing en broedcellen schoonmaken. Propolis genaamd. Een deel hiervan komt dus ook terecht in de honing. Sommige mensen claimen baat te hebben bij honing consumptie en hooikoorts. Dit kan komen door de resten stuifmeelpollen in de honing. Verder bevat honing essentiele vitaminen en mineralen.
Bijenvolken
Een bijenvolk bestaat doorgaans uit 1 koningin, werksters en darren. De samenwerking tussen de bijen is gericht op de voortplanting van het volk en vormt een bijzonder schouwspel. Op het hoogte punt kan een bijenvolk wel uit 50 tot 60.000 bijen bestaan.
Imker Wilko vertelt: ‘Je kunt je eigen volken vermeerderen door als ze groot genoeg zijn, deze in tweeën, drieën of vieren te splitsen. Elk volk dat je splitst maakt een eigen koningin aan. Er wordt dan een eitje gekozen van maximaal drie dagen oud. Dit eitje krijgt dan extra en ander voedsel. Zogenoemde 'koninginnengelei'. Zo groeit deze groter en sterker dan de anderen. De koningin leeft veel langer dan de andere bijen, een koningin wordt gemiddeld vier jaar oud. Slechts één keer in die vier jaar wordt zij bevrucht door meerdere darren. Dit is ook de enige keer dat de moer de kast verlaat en op de zogeheten bruidsvlucht gaat. Door de bevruchting wordt de staart van de moer groter door de sperma die zij daarin opslaat. Een dar verliest na de bevruchting zijn geslachtsorgaan en overlijdt. Gedurende de periode mei tot en met juni legt de moer wel 1000 eitjes per dag en in totaal een miljoen per vier jaar. Als haar productie afneemt of als de vier jaar voorbij zijn zal zij worden opgevolgd. We noemen dit een stille moerswisseling’
‘Mijn eerste bijenvolk heb ik van marktplaats, inmiddels vang ik zelf ook volken. Laatst werd ik gebeld door iemand die een bijenvolk, zogenoemde zwerm, had gevonden in de wielkast van een auto. Het volk haal ik op en zet ik in een bijenkast waardoor het rustig kan gaan groeien’.
‘De volken die voorkomen op plekken in de stad of de natuur ontstaan doordat sommige volken in de zomerperiode heel hard groeien en te groot worden. Als ze te groot worden dan gaan ze van nature opsplitsen en elders vestigen. Ieder volk heeft een eigen kast nodig, bijen worden namelijk niet door elkaar geaccepteerd. Zij onderscheiden zich door een eigen geur en oriënteren zich op de omgeving en hebben dus ieder hun eigen honing. Bijen zien geen kleur zoals wij kleuren zien en navigeren op zonlicht. Als de zon onder gaat zie je dat de bijen zich terugtrekken de kast in.’
‘Vandaag zijn de bijen prikkelbaar, dit komt doordat er neerslag en mogelijk onweer op komst is, de bijen reageren sterk op de weersomstandigheden.’
Taakverdeling van de bijen
Het in stand houden van het bijenvolk vraagt om een grote mate van samenwerking tussen de bijen. De werksters hebben daarom een strikte taakverdeling bedacht. De taken veranderen gedurende het leven van de bij en naargelang waar er binnen het volk behoefte aan is. Deze taken bestaan uit:
1. Schoonmaken
2. Hofhouding
3. Bouwen
4. Bewaken
5. Nectar halen
Het werkzame leven van een bij begint al direct na de geboorte met het schoonmaken van de eigen cel. Als schoonmaker zorgen ze ervoor dat de raten waar de honing of de eitjes inkomen leeg en schoon zijn. De moer kan dan ongestoord dagelijks 1000 eitjes leggen. Bijen die in de hofhouding werken verzorgen de moer en de larven en zorgen voor voldoende voedsel. De bij in de bouw zorgt voor het maken van nieuwe raatcellen, het ventileren van het nest en het maken van honing. De bewakers beschermen het nest tegen vijanden en vreemdelingen. En tot slot worden de bijen verantwoordelijk voor het halen van de nectar. De bij zuigt haar honingmaag vol met nectar en brengt dit vervolgens in de honingraat.
Gedurende het vliegseizoen, dit is van maart tot en met september, leven bijen gemiddeld 5 weken. Het is een continue cyclus waarbij elke dag bijen geboren worden en doodgaan. In de winterperiode (oktober-maart), kan een bij tot wel 3 maanden overleven. Het bijenvolk gaat dan in ruststand, daardoor kunnen ze op een natuurlijke manier het verouderingsproces tegengaan en als volk de winter overleven.
De bijenkast
Iedere bijenkast heeft een bepaalde stapeling waarin de verschillende taken worden uitgevoerd. De bijenkasten van Wilko bestaan uit drie etages. De onderste twee bakken bestaan uit broed, hier bevindt zich de moer en groeien de larven in de ramen. Tussen de 2e en 3e bak zit een moerrooster. Dit is een speciale afscheiding waar de bijen wel doorheen kunnen maar de moer en darren niet. Zo wordt voorkomen dat de honingkamer, de bovenste etage, vol raakt met broed. Aan de achterkant van de bijenkast zitten twee kleine gaten, deze dienen voor de vochtregulatie van de kast.
Wilko wijst op een kast die aan de andere kant van het veld ligt: ‘Die honingkamers heb ik van de week leeggehaald, er blijft altijd honing achter in de kamers na het slingeren. De resten laat ik dan leeg eten door de bijen’.
Op de bijenkast staat een soort halve zilveren gieter. Wilko vertelt: ‘Dat is een bijen beroker, daarmee kun je de bijen rustig houden. Rook is voor de bijen een alarm voor brand. Zij gaan daardoor de honing voorraad beschermen en zuigen zichzelf helemaal vol met de beschikbare honing. Door de honing worden ze loom en langzaam.
De bijenstanden van imker Wilko:
De Polderbij Maassluis
De luie bij Schipluiden
De Hofbij Vlaardingen
De Kwakelbij Maasland
De rotte bij (vanaf voorjaar 2020) Rotterdam
Meer weten over de bijenvolken van Imker Wilko? Volg hem op Instagram:
https://www.instagram.com/wilko.post/ of bezoek de website https://www.bijdebuytebij.nl/