• NIEUW
    Deze week uitgelicht
    • De zuivelindustrie in stukjes
    27-02-2023

    De zuivelindustrie in stukjes

    Drink je graag melk of eet je weleens kaas? Dan kan het fijn zijn om meer te leren over de wereld van zuivel. Spoiler alert: het is ongelofelijk gecompliceerd, maar met de mediaproducties uit onderstaande lijst kun je zelf een overwogen beslissing maken.

    In januari hebben we een prijsverlaging doorgevoerd voor onze melk en yoghurt. Het prijsverschil tussen onze boerenzuivel en zuivel in de supermarkt was zodanig groot, dat onze zuivel weinig werd verkocht. Jammer, want juist deze boeren kunnen het goede voorbeeld geven als het gaat om het verduurzamen van de zuivelsector. Met de prijsverlaging hebben we daarom onze marge verlaagd, zodat de boeren nog steeds dezelfde eerlijke prijs ontvangen en onze zuiveldrinkende consumenten vaker kiezen voor betere zuivel van boeren uit de buurt. Ben je benieuwd hoe boerenzuivel verschilt van fabriekszuivel? Lees dan deze blog. 

    Maar laten we er geen doekjes om winden: bij veehouderij kun je thema’s als dierenwelzijn en milieubelasting niet negeren. Als je zelf zuivelproducten gebruikt, is het natuurlijk fijn om te weten wat dat voor impact kan hebben, afhankelijk van je keuze. Daarom delen we graag een aantal artikelen, video’s en podcasts die je meer inzicht geven in de zuivelsector.

    1. Kalfjes als restproduct

    Een koe produceert niet zomaar melk. Daarvoor moet ze zwanger zijn geweest. Kalfjes worden bij de meeste bedrijven direct weggehaald bij hun moeder en dat veroorzaakt leed. Onderzoekers van Wageningen University en Research gaven in 2020 de grootste ongeriefscore aan het scheiden van koe en kalf. Dat onderzoek vind je hier.  

    In de reguliere zuivelindustrie zijn kalfjes, platgezegd, restproducten. Follow The Money volgde het leven van een stierkalfje in het artikel: Het restafval van de zuivelindustrie: drie kalfjes per minuut. Een heldere uiteenzetting. Lees het artikel hier of beluister de podcast. 

    Onze collega Nine schreef hier ook een blog over. ‘Als je melk drinkt of yoghurt of kaas eet - en dierenwelzijn enigszins belangrijk vindt - zou je eigenlijk ook kalfsvlees moeten eten’, zegt Nine. ‘Het zit namelijk zo: in Nederland eten we gemiddeld maar 1,3 kilo kalfsvlees per persoon per jaar, waardoor de waarde van een kalf soms niet meer is dan 10 euro. Dit maakt het voor boeren niet rendabel om extra geld uit te geven aan zorg of huisvesting van kalveren, wat op zijn beurt niet bevorderlijk is voor het het dierenwelzijn. Als kalfsvlees waardevoller zou zijn, zouden boeren op den duur kunnen overschakelen op andere methodes, bijvoorbeeld een ‘kalf bij koe’-systeem.’ Wil je dieper duiken in dit onderwerp? Lees dan hier de blog van Nine. 

    Liever kijken? De Keuringsdienst van Waarde zond in februari 2023 ook een aflevering uit over dit thema. Die kun je hier terugkijken. 
     

    2. Het effect van de veehouderij op het klimaat

    De veestapel moet binnen 8 jaar met een derde krimpen als Nederland aan zijn klimaatverplichtingen wil voldoen. Dat is de conclusie van De Groene Amsterdammer. ‘Hoe meer melk een koe geeft, hoe meer methaan ze uitstoot, een broeikasgas dat dertig keer krachtiger is dan CO2.’ Het artikel ‘Het mes in de melkkoe’ vind je hier. 

    Het inkrimpen van de veestapel gaat niet zonder slag of stoot. De overheid en boeren komen er niet uit samen, mede omdat de overheid decennia lang juist groei heeft gestimuleerd. Arjen Lubach maakte voor zijn avondshow een item over 70 jaar landbouwbeleid dat dit kort en bondig (en met een beetje humor) samenvat. Bekijk het hier. 

    In de documentaire Cowspiracy gaat het over de massale ontbossing, het waterverbruik en de vervuiling die komt kijken bij grootschalige veehouderij. Hoe kan het dat het positieve beeld van zuivel in stand blijft? Hoe werkt de zuivellobby? Je kunt de documentaire downloaden of streamen via Netflix. 

    Bekijk je liever zelf de cijfers? Our World in Data is dan wat je zoekt. Hier kun je overzichtelijk zien hoeveel vervuiling, landverbruik en waterverbruik melk en kaas kosten ten opzichte van andere voedingsmiddelen. Duik in de data. 
     

    3. Meer melk, meer eten, meer mest

    In een ander item duikt Lubach in de meer onnatuurlijke zaken van de veehouderij: het eiwitrijke raaigras in de weilanden, het selectieproces van de stieren voor inseminatie en de enorme toename van melk die een koe tegenwoordig geeft in haar leven. Bekijk het item hier. 

    In de aflevering ‘De topsporters van de melkindustrie’ laat Zembla zien dat de melkproductie per koe enorm is toegenomen. Waar een koe 100 jaar geleden zo’n 2.500 liter melk per jaar gaf, is dat nu gemiddeld 8.500 liter. Een koe geeft gemiddeld 315 dagen per jaar melk, dus dat komt neer op ongeveer 26 liter per dag. Dat is veel, maar daar heeft een koe ook veel voedingsstoffen voor nodig. Per dag drinkt een koe zo’n 100 liter water en eet ze elke dag 60 kilo voer, waarvan minimaal 75% ‘ruwvoer’ zoals gras en maïs en tot 25% krachtvoer. Krachtvoer bestaat onder andere uit soja, tarwe en resten uit de voedingsmiddelenindustrie.

    Resten uit de voedingsmiddelenindustrie? Jazeker. Een kwart van al het voedsel dat wordt geproduceerd eindigt in de afvalbak. Deze reststromen van afgekeurde producten worden door bedrijven verwerkt tot veevoer, zoals te zien is in de Tegenlicht-aflevering en gelijknamige fotoreportage De Voedsel BV. Studio Plantaardig vroeg zich af: hoe richten we ons voedselsysteem zo in dat er genoeg is voor iedereen? Is het logisch om extra dieren te houden voor vlees en zuivelproducten terwijl deze dieren zelf in verhouding veel meer ‘mensenvoedsel’ verbruiken? Beluister hier de aflevering. Liever kijken? In de documentaire Milked komen deze thema’s ook aan bod, specifiek met betrekking tot de industrialisering van de melkproductie in Nieuw-Zeeland, maar herkenbaar voor elk land. 

    Als een koe 100 liter water drinkt en 60 kilo eet per dag, moet dat ergens heen. Volgens berekeningen van de Wageningen University & Research gaat het om gemiddeld 77 liter urine en mest per dag, per koe. Veel Nederlandse boeren genieten nu nog van een uitzonderingspositie (derogatie) waarbij ze tot 2026 maximaal 250 kilogram stikstof per hectare mogen gebruiken. Dat is 70 kilogram meer dan de EU-normen. Zonder deze uitzonderingspositie produceert driekwart van de melkveehouders te veel mest voor gebruik op eigen grond, zo is te lezen in de Volkskrant. We produceren in Nederland 150 miljoen kilo mest per jaar. Als we dat allemaal zouden uitrijden over eigen land, zou de waterkwaliteit daaronder lijden. Overtollig mest is een grote kostenpost voor veehouders. Er wordt dan ook veel mee gesjoemeld. Meer weten hierover? Lees het artikel van Follow the Money. 
     

    Weet wat je eet

    Dus wel of geen zuivel? Uiteindelijk blijft dat een persoonlijke afweging. Samen geven de mediaproducties uit deze blog een beeld van de reguliere zuivelindustrie en de impact met betrekking tot dierenwelzijn en klimaat. Natuurlijk zijn er nog veel andere thema’s waar je je op kunt inlezen zoals gezondheid, plantaardige alternatieven en duurzamere of diervriendelijkere keuzes die zuivelboeren kunnen maken. Zo zijn er ook boeren die het kalfje langer bij haar moeder houden (zoals bij Ad Brandwijk) en boeren die de koeien zelf laten kiezen wanneer ze gemolken willen worden (zoals bij Hoeve Rust-hoff). Binnen het team van Rechtstreex discussiëren we regelmatig over dit onderwerp. We hopen dat jij ook, met deze inzichten, een overwogen keuze kunt maken. 

    Heb je nog interessante lees-, kijk- of luistertips over de zuivelindustrie? Stuur een e-mail naar redactie@rechtstreex.nl


    Verdieping verzameld

    Klik op de titel om naar de bron te gaan. 

    Kijken

    Lezen

    Luisteren

    Zo verschilt boerenzuivel van fabriekszuivel
    Blog overzicht
    Aan de slag met boerenzuivel
    VERS DUURZAAM LOKAAL
     
    Word ook Vriend van Rechtstreex Log in of word Vriend om met 12% korting te bestellen voor Vriendenprijzen. Al voordeliger vanaf €17 boodschappen per week.