• NIEUW
  • Aardappelwijzer

    Aardappelwijzer

    Aardappelen! In Nederland kunnen we niet zonder. Een gemiddelde volwassen Nederlander eet 27,7 kilo aardappelen per jaar. Er zijn duizenden soorten wereldwijd en alleen al in Nederland worden er 550 soorten geteeld. Wat weet jij over de verschillende categorieën, het bewaren en de duurzaamheid van deze knol? 

    Publicatiedatum: 4-2-2022. Leestijd: ongeveer 5 minuten - Heb je naar aanleiding van dit stuk vragen, opmerkingen of aanvullingen? Mail dan naar tessa@rechtstreex.nl.

    Categorieën aardappelen

    Aardappelen bestaan vooral uit water (77%) en zetmeel (20%). De verhouding tussen deze twee, bepaald of een aardappel vast of kruimig is. Een aardappel die in verhouding minder zetmeel heeft is vastkokend en met meer zetmeel is kruimig. De zetmeel zorgt er namelijk voor dat de aardappel bij het bereiden uit elkaar valt. Er zijn verschillende soorten aardappelrassen verkrijgbaar. Daarnaast heeft elke soort aardappel zijn eigen specifieke smaak. Er zijn vier categorieën:

    • Vastkokende aardappelen - Deze aardappelen blijven heel na het koken en hebben een wat langere kooktijd nodig. Deze aardappelen blijven heel na het koken en zijn daarom zeer geschikt voor gerechten waarbij je de aardappel in kleine stukjes snijdt, zoals een salade of ovenschotel. Bijvoorbeeld: Frieslander - Gert van Herk (Rhoon), Triplo - Landzicht (Strijen) en Vitabella - Vader (Tonge) 

    • Semi-vastkokende aardappelen - Deze aardappelen blijven heel na het koken, maar kook je ze door dan vallen ze toch wat uit elkaar. Deze aardappel kun je als vastkokend en iets kruimig beschouwen. Ze zijn geschikt om te koken, bakken maar ook voor frites. Bijvoorbeeld: Alouette - Buytenhof (Rhoon), Solist - Peter van de Erve (Goudswaard) en Menopper - Peter van de Erve

    • Iets kruimige aardappelen - Dit type aardappel wordt ook wel ‘licht bloemig’ genoemd. De aardappel valt tijdens het koken iets uiteen. Ze zijn geschikt om te koken, bakken, poffen, pureren en frituren. Bijvoorbeeld: Carolus - Buytenhof 

    • Kruimige aardappelen - Dit type aardappel wordt ook wel ‘bloemig’ genoemd en bevat het meeste zetmeel. Deze aardappelen vallen redelijk uit elkaar na het koken en kun je eigenlijk voor elk gerecht wel gebruiken. Ze zijn geschikt voor soepen, soufflé en puree. Bijvoorbeeld: Connect - Peter van de Erve.

    Hoe zit dat dan met krieltjes en frietaardappelen? Krielaardappelen zijn jonge, kleine aardappelen en frietaardappelen zijn grote aardappelen. Bij deze aardappelen hangt de kruimigheid dus af van het aardappelras. 


    Aardappelen bewaren 

    Aardappelen staan in de top 5 van meest verspilde etenswaren in Nederland. Verspilling kun je voorkomen door ze goed te bewaren. Rauwe aardappelen kun je gemakkelijk 2-3 weken bewaren. Voor alle aardappelen geldt wel: bewaar ze op een koele, droge en donkere plaats tussen de 4-10 graden. 

    Dit is waarom:

    • De aardappel behoort tot de nachtschadefamilie en bevatten giftige alkaloïden, welke worden gevormd door licht. 
    • Een aardappel krijgt uitlopers door hoge temperaturen en licht. 
    • Bij lage temperaturen verandert het zetmeel in de aardappel in suiker en gaat de kwaliteit snel achteruit. 
    • Aardappelen die in aanraking komen met vocht (zoals in een koelkast) gaan snel rotten. 

    De kwaliteit neemt af naarmate je ze langer bewaart. Kijk, ruik en voel om de kwaliteit te controleren en gebruik je gezonde verstand. Ruik je een zure geur, is de aardappel superzacht en de huid rimpelig, eet de aardappel dan niet. Gekookte aardappelen kun je in de koelkast 3 dagen bewaren en in de vriezer 3 maanden. 


    Aardappelen bereiden

    Portie: 200 tot 250 gram aardappel per volwassene, maak je een puree neem dan wat meer.

    Aardappelen schoonmaken

    • Mits een aardappel onbespoten is, hoeft je de aardappelen niet perse te schillen, goed schrobben en afspoelen met water is genoeg. 
    • Je kan de aardappelen koken in de schil, laat ze dan even ’schrikken’ in ijskoud water als ze gekookt zijn. De schil gaat er dan makkelijker af.
    • De groene delen en uitlopers van de aardappel bevatten giftige alkaloïden, snijd deze delen er ruim af.

    Bereidingstijden aardappelen (dit is bij benadering, kleine verschillen per soort aardappel en de grootte) 

    • Koken: 20-30 minuten
    • Bakken: 10 minuten (na 10-15 voorkoken)
    • Poffen: 20-30 minuten
    • Frituren: 3-5 minuten (na 5 minuten voorkoken)

    Inspiratie nodig? Ga naar onze receptenpagina. Probeer bijvoorbeeld de ovenschotel met aubergine, gnocchi met pompoen of deze heerlijke Spaanse tortilla


    Aardappelen telen

    • Een aardappel is de knol van een aardappelplant (de Solanum tuberosum) en groeit dus onder de grond. De bloemen, bessen en bladeren van de aardappelplant zijn giftig en niet eetbaar.
    • Aardappelplanten groeien zowel op klei- als op zandgrond. Ze hebben een flinke bemesting met compost nodig vanwege hun behoefte aan kalium.
    • Het oogstseizoen verschilt per aardappelras. De vroege aardappelen worden in juni, juli en augustus geoogst. Omdat deze aardappelen de eerste zijn die van het land komen, noemen we ze ‘nieuwe aardappelen’ of ‘primeur’. De aardappelen worden geoogst voordat ze volledig volgroeid zijn, waardoor ze wat kleiner zijn en het schilletje nog dun is.
    • De late aardappelen komen pas vanaf september van het land en worden tot in december geoogst. Omdat aardappelen lang houdbaar zijn, kunnen we ze het hele jaar door eten. Het zetmeelgehalte verandert wel over de tijd én daarmee ook de smaak en de kookeigenschappen van een aardappel. 
    • Als je je goed hebt ingelezen, kun je prima zelf aardappelen telen in je eigen tuin. Doe de pootaardappelen tussen half maart en half mei in de grond. 

    Voedingsinformatie aardappelen

    Zetmeel, dat je in grote mate terugvindt in aardappelen, is een koolhydraat. Aardappelen bevatten relatief veel koolhydraten: 17 gram per 100 gram. Ter vergelijking, in tomaten, courgettes en knolselderijen zit gemiddeld rond de 3,5 gram koolhydraten per 100 gram. In aardappelen vind je ook relatief veel vitamine C, vitamine B6 en kalium. Onder invloed van licht vormt solanine zich in de schil en uitlopers van de aardappel. Dat is een natuurlijk gifstof die in hogere mate schadelijk is. 


    Duurzaamheid van aardappelen

    Bij de reguliere aardappelteelt worden vaak bestrijdingsmiddelen als fungiciden en esfenvaleraat ingezet om schimmels  en ongewenste insecten te voorkomen. De Nederlandse aardappel, die dus niet zo ver hoeft te reizen, heeft een relatief lage druk op het milieu wat betreft broeikasgassen en landgebruik. Wel kost het opslaan vaak veel energie. De oogst van aardappelen vindt plaats in juni tot en met september, de rest van het jaar worden de aardappelen gekoeld bewaard in een ruimte tussen de 4-7 graden. De meeste in Nederland geteelde aardappelen worden verwerkt tot frites of aardappelzetmeel. Minder mooie aardappelen veranderen bijvoorbeeld in rösti. Een deel komt terecht in veevoer.


    De aardappelen van Rechtstreex 

    Afbeelding vergroten? Scroll naar beneden en klik op de afbeelding.

    Frieslander

    De Frieslander is een bekende Hollandse zomeraardappel. Je kunt de Frieslander herkennen aan zijn lang en ovale vorm. De aardappel heeft een geel/bruine schil met lichtgeel vruchtvlees. De smaak is gangbaar en deze aardappel past dan ook overal bij. De Frieslander is een vastkokende aardappel, maar wel licht kruimig op je bord. Daarom zijn ze geschikt voor bijna alle toepassingen. De grote knollen zijn makkelijk te versnijden tot friet en bieden we aan als frietaardappel.

    Triplo

    De Triplo aardappel is een snelgroeiend ras en daarom vroeg oogstbaar. Deze aardappel herken je aan de wat grovere ovale knol met een geel/bruine schil en lichtgeel vruchtvlees. De Triplo is stevig en ietwat zoet. Bij het koken blijft hij mooi heel. Zeer geschikt voor gerechten waarbij de aardappel klein gesneden dient te worden.

    Vitabella

    De Vitabella lijkt een beetje op de Frieslander. De aardappel heeft een geel/bruine schil met lichtgeel vruchtvlees. De huid is vrij glad en daardoor makkelijk te schillen. De smaak is gangbaar en past daarom overal bij. De Vitabella is een vastkokende aardappel, maar wel licht kruimig op je bord. Daarom zijn ze geschikt voor bijna alle toepassingen. 

    Alouette

    De Alouette kun je herkennen aan zijn rode schil en geel vlezige aardappel binnenkant. De aardappel is stevig en smaakvol. Het is een semi vastkokende aardappel, wat betekent dat hij heel blijft bij het koken. Kook je ‘m langer door, dan zal hij toch wat uit elkaar vallen. Als je daar rekening mee houdt, kun je ‘m voor bijna alle gerechten gebruiken.

    Solist

    De Solist kun je herkennen aan zijn rondovale gele knollen, lichtgeel vruchtvlees, ondiepe ogen en een vrij gladde huid. Het is een semi vastkokende aardappel, wat betekent dat hij heel blijft bij het koken. Kook je ‘m langer door, dan zal  hij toch wat uit elkaar vallen. Als je daar rekening mee houdt kun je ‘m voor bijna alle gerechten gebruiken.

    Menopper

    De Menopper kun je herkennen aan zijn ovale knollen met rode schil en gladde huid. Het is een zeer smaakvolle aardappel, vlezig en stevig. Hij valt niet uit elkaar tijdens het koken, maar is toch zacht. De Menopper is zeer geschikt om zonder voorkoken met schil te roosteren in de oven. De grote jongens zijn ook geschikt als frietaardappel.

    Carolus

    De Carolus kun je herkennen aan zijn wat grove wit/gele schil met rode ogen. Het ras is vernoemd naar Carolus Clusius, die in 1588 de eerste aardappelen in Nederland teelde in de Hortus Botanicus in Leiden. De aardappel staat bekend als zeer smaakvol. Hij valt onder de kruimige aardappelen dus zeer geschikt om (in zijn geheel) te koken, voor stamppotten en puree.

    Connect

    De Connect kun je herkennen aan zijn rond ovale knollen en gele vruchtvlees. Hij valt onder de noemer kruimig en in combinatie met zijn romige smaak is ie daarom uitermate geschikt voor stamppot en puree.

    VERS DUURZAAM LOKAAL
     
    Blijf op de hoogte! Schrijf je gratis in voor onze nieuwsbrief