Eten met het seizoen heeft allerlei voordelen.
- Lokale seizoensproducten zijn extra smaakvol omdat ze op het juiste moment geoogst worden (dus goed rijp zijn) én supervers zijn.
- Lokale groenten en fruit van het seizoen hebben een lagere ecologische voetafdruk. Niet alleen door minder voedselkilometers, maar ook omdat je over het algemeen geen verwarmde kassen of bewaarkoelingen nodig hebt.
- Seizoensgroenten en -fruit zijn vaak een stuk goedkoper, omdat in die periode het aanbod hoog is. Lees meer over fluctuerende prijzen.
- Je ontdekt nieuwe groenten en leert creatief koken met de producten die beschikbaar zijn. Ook conserveren is een terugkerend thema.
- Je krijgt makkelijker de voedingsstoffen binnen die je lichaam in dat seizoen nodig heeft.
Overwegingen voor seizoensgebonden eten
Soms is een lokale groente- of fruitsoort ook nog op voorraad na de oogstperiode. Zo worden kolen, appels en peren tot wel een jaar in een koelcel bewaard. Hoever je wilt gaan in lokaal én seizoensgebonden eten is natuurlijk helemaal aan jezelf. Maar om daarin keuzes te maken die bij je passen, kun je jezelf de volgende vragen stellen:
- Wanneer wordt het product geoogst en hoelang duurt de oogstperiode?
- Wordt de teelt gemanipuleerd, waardoor het seizoen wordt vervroegd of verlaat?
- Wordt het product na de oogst bewaard? En zo ja, hoe?
Rechtstreex-seizoenskalender
De seizoenskalender van Rechtstreex is gemaakt vanuit een educatief uitgangspunt. We willen graag laten zien in welk seizoen de producten nu voor het eerst van het land kunnen komen. Kunnen, ja, want het ware oogstmoment is van meerdere factoren afhankelijk. Bijvoorbeeld wanneer een teler besluit te starten met zaaien of planten. Soms zaait of plant een teler op verschillende momenten om de oogstperiode uit te spreiden. Of wordt het gewas of land gemanipuleerd, bijvoorbeeld door de kas te verwarmen of de grond te isoleren met grondzeil. Daarnaast zijn de weersomstandigheden natuurlijk ook nog van invloed.
Onderstaand lees je over de producten die voor en/of na de oogst ook te verkrijgen zijn en hoe dat zit.
Aardappelen - Alle soorten aardappelen worden in de zomer in één keer geoogst. Daarna worden ze opgeslagen in koelcellen met ventilatie. Bij de vroege oogst Frieslander van Bruynzeel wordt de aarde tijdelijk met plastic afgedekt waardoor die eerder gerooid kan worden. Lees meer over aardappelen.
Aardbeien - Het oorspronkelijke seizoen voor aardbeien is in de zomer. Gijs van Herk verwarmd in het begin van het seizoen de kassen, zodat de aardbeien in de lente al beschikbaar zijn. Vanaf juni komen de aardbeien uit onverwarmde kassen en van de volle grond.
Appels en peren - Eind zomer wordt het harde fruit in één keer geoogst. Deze worden vervolgens in koelcellen bewaard. In de reguliere teelt wordt in deze koelcellen het zuurstofgehalte teruggebracht van 21% naar 5%. Hierdoor blijft het fruit nog langer goed en kun je in de zomer nog een knapperige appel eten van een jaar oud.
Bieten - De gewone bieten worden zo laat mogelijk gezaaid en komen einde zomer van het land. Ze worden in één keer geoogst en vervolgens opgeslagen in koelcellen met ventilatie, waarna ze tot juni goed blijven. Bosbiet wordt vroeg gepoot (in plaats van gezaaid) en wordt jonger geoogst met blad. Daardoor zijn ze in de lente al beschikbaar.
Courgettes - De biologische courgettes komen uit de onverwarmde kassen van Peter Boer, Kleur en Smaak, Natuurluck en Hans Roozendaal in de lente en zomer. De rest van het jaar bieden we de courgettes aan van Doelman, uit deverwarmde kas. In de eerste koude weken van het nieuwe jaar zijn ze niet beschikbaar.
Kolen en knollen - Kolen en knollen worden in de zomer in één keer geoogst en vervolgens opgeslagen in koelcellen met ventilatie, waarna ze tot een jaar goed blijven. Vooral de compacte sluitkolen (kolen waarbij de bladen dicht op elkaar groeien) conserveren erg lang en zo kun je het hele jaar door kool eten.
Pompoenen - Einde zomer/begin herfst start de oogst van pompoenen. Bij het machinaal oogsten komen alle pompoenen in één van het land. Bij handmatig oogsten, zoals bij Hoeksche Pompoenen, worden enkel de vruchten die rijp zijn geoogst en loopt het oogstseizoen tot oktober. Na de oogst gaan de pompoenen de klimaatcel in, waar temperatuur en vocht wordt gereguleerd. De Uchiki Kuri is een snelgroeiende veredelde pompoen die het eerst van het land komt.
Tomaten - Tomaten en andere vruchtgewassen zijn zomergroenten. Alle vruchtgewassen die in andere seizoenen te verkrijgen zijn komen uit verwarmde kassen. In de biologische teelt is het verwarmen van de kas tot 5 graden toegestaan. Daarom zijn de vruchtgewassen van Frank de Koning al in de lente beschikbaar. In de winter bieden we de tomaten van Lans aan en de courgettes van B.A. Doelman. Deze producten komen uit de verwarmde kas. Lees meer over de wintertomaat.
Uien - Uien worden in de zomer in één keer geoogst. Daarna worden ze opgeslagen in koelcellen met ventilatie. Bij de vroege oogst ui van Bruynzeel wordt een plantui in plaats van zaaiui gebruikt. Daarnaast wordt de aarde met plastic afgedekt, waardoor de ui snel groeit en een maand eerder beschikbaar is. Bosui en stengelui kunnen niet worden bewaard en zijn daarom minder lang beschikbaar.
Witlof - De oorspronkelijke oogstperiode van witlof is rond november. Maar omdat de ‘pennen’ van de witlof het hele jaar door bewaard kunnen worden om vervolgens op elk gewenst moment te planten, is witlof het hele jaar rond te krijgen. Witlof wordt in een kunstmatige (binnen) omgeving geteeld.
Wortel(groenten) - Het oorspronkelijke oogstseizoen van wortels is in de zomer. Maar door later te zaaien verlaat je de oogst. Het moment van zaaien en dus oogsten bepaalt ook of je te maken hebt met een zomer- of winterpeen. Peter van de Erve zaait zo laat mogelijk, namelijk in mei, en oogst pas in oktober, waarna de wortels gekoeld worden bewaard met minimale ventilatie. Bospeen wordt op zandgrond geteeld en is een typische zomergroente. Deze peen is kwetsbaarder en kan niet lang worden bewaard.
Zoete aardappelen - Zoete aardappelen worden geplant vanaf de tweede week in mei. Het planten wordt gespreid en duurt één maand. Om in Nederland zoete aardappelen te kunnen telen moet het land worden afgedekt met plastic. Er kan dan op z’n vroegst geoogst worden vanaf half september. Afhankelijk van wanneer er geplant is en welk type ras duurt het oogsten tot eind oktober. Vervolgens worden ze bewaard in een koelcel tussen de 12 en 14 graden. Dan blijven ze het hele jaar goed.
In het seizoen
Voor deze kalender is de van nature oorspronkelijke oogstperiode als uitgangspunt genomen.
Winter - januari, februari, maart
• bladgroente, sla, kruiden
winterpostelein
• fruit
kiwi
• kool
boerenkool
spruiten
• stengelgewas
winterprei
Lente - april, mei, juni
• bladgroente, sla, kruiden
amsoi
andijvie
alle soorten kropsla
landkraal
nieuw-zeelandse spinazie
paksoi
raapstelen
snijbiet
spinazie
• bonen
kapucijners
peultjes
sugar snaps
• knol- en stengelgewas
asperges
bosbiet
jonge venkel met loof
rabarber
radijs
rettich
groenselderij
• ui en knoflook
bosui
knoflookstengel
stengelui
Zomer - juli, augustus, september
• aardappelen
alle soorten aardappelen
zoete aardappelen
• bladgroente
amsoi
andijvie
landkraal
nieuw-zeelandse spinazie
paksoi
raapstelen
snijbiet
spinazie
zomerpostelein
• bonen
boterbonen
kouseband
snijbonen
spekbonen
sperziebonen
tuinbonen
• fruit
aardbeien
appels
bramen
bosbessen
druiven
frambozen
kersen
kruisbessen
oogmeloen
peren
pruimen
rode bessen
watermeloen
zwarte bessen
• knol- en stengelgewas
bosbiet
bospeen
gewone biet
knolselderij (met loof)
pastinaak
rettich
suikermais
venkel
zomerprei
• kool
bloemkool
broccoli
groene kool
koolrabi
palmkool
rode kool
spitskool
witte kool
• pompoen
alle soorten pompoen
• sla, kruiden
alle soorten kropsla
alle soorten kruiden
mizuna
mosterdblad
waterkers
• vruchtgewassen
aubergine
courgette
komkommer
paprika
peper
tomaten
• ui en knoflook
knoflookbollen
uien
Herfst - oktober, november, december
• aardappelen
zoete aardappelen
• bladgroente, sla, kruiden
raapstelen
rucola
veldsla
winterpostelein
• knol- en stengelgewas
aardpeer
biet
knolselderij
peen
suikermais
winterprei
witlof
• kool
boerenkool
groene kool
koolraap
palmkool
rode kool
spruiten
witte kool
• pompoen
alle soorten pompoen